توصیه های بهداشتی به زنبورداران در فصل زنبورداری

توصیه های بهداشتی به زنبورداران در فصل زنبورداری
1- در فصل زنبورداری ً معمولا بیماری نوزوما از نظر میزان شیوع و شدت، افزایش چشمگیری پیدا میکند. نشانه های عمومی این بیماری عبارتاند از:
- مشاهده ی زنبورهایی که توانایی پرواز ندارند و جلوی کندو راه میروند؛
- اسهال کهگاهی با مشاهده ی لکه های ریز زرد رنگ روی در کندو، جلوی دریچه ی پرواز یا روی سر قاب ها.

- در گونه ی جدید این بیماری) نوزما سرانه ( بدون دیدن نشانه های یاد شده، عامل بیماری تنها موجب کاهش شدید
جمعیت و کاهش تولید عسل میشود.
برخی از توصیه های قابل ارائه در خصوص این بیماری شامل موارد زیر است:
الف – پوکه ها یا شانه ای بافته شده ی قدیمی یکی از مهمترین عوامل انتقال بیماری از نسل زمستانه به نسل بهاره اند؛
بنابراین هر چه تعداد پوکه هایی که با آج موم جایگزین میشوند بیشتر باشد، از میزان بیماری در کلنی و زنبورستان کاسته میشود.
ب - این بیماری به شدت وابسته است به عوامل استرسزا مانند بارشهای طولانی مدت که سبب خارجنشدن زنبور برای پرواز دفع مدفوع میشود، حضور پرندهی زنبورخوار در منطقه، نقل و انتقال طولانی مدت کندوها، سمپاشی و ...؛ بر این اساس، اگر اقداماتی صورت گیرد که منجر به کاهش استرس در کلنی های زنبور عسل شود، به میزان زیادی از شدت بیماری کم خواهد شد.
پ - در مناطق سردسیر، نباید کلنی ها در معرض کوران بادهای سرد قرار گیرند.

ت - اگر آب مورد مصرف زنبورستان جریان نداشته و راکد باشد، میتواند سبب انتشار بیماری شود زیرا زنبورهایی که به علت ابتلا به بیماری تلف میشوند و در آب میافتند، عامل انتقال بیماری به زنبورهایی میشوند که از آن آب استفاده میکنند؛ به همین دلیل توصیه میشود همواره آب شرب زنبورستان جریان داشته باشد.
ث – لازم است کندوها حدود 30 سانتی متر بالاتر از سطح زمین قرار داده شوند.
ج - برای ایجاد تهویه ی مناسب و جلوگیری از احتباس رطوبت در داخل کندو، توصیه میشود همیشه سوراخ تهویه در پشت کندو قرار گیرد.
چ - بررسیهای اخیر نشان داده است که برخی از مکمل های غذایی موجود در بازار) بویژه آنهایی که از از طریق فضای مجازی به فروش رسیدهاند( آکنده از اسپورهای نوزما بوده اند که میتوانند باعث انتقال بیماری به زنبورستانها شوند؛ بنابراین توصیه میشود تا حد امکان این مکمل ها توسط خود زنبوردار و از کلنی های سالم یا از طریق منابع معتبر تهیه شوند.
ح - در برخی از مناطق با شروع فصل زنبورداری و افزایش دما و با وجود خروج زنبور از خوشه، هنوز شهد)منبع هیدروکربنه (و گرده) منبع پروتئینه ( در طبیعت از نظر کمیت و یا کیفیت، در حد مطلوبی نیست. در این موارد لازم است براساس شرایط، هر کدام از مکملهای غذایی شامل شربت شکر، خمیر شیرین، کیک گرده یا حتی ترکیبات ویتامینه و اسیدآمینه در زنبورستان استفاده شود تا علاوه بر نقش تحریکی در افزایش جمعیت، باعث ارتقای سیستم ایمنی زنبور و کاهش ابتلا به بیماریهایی مانند نوزما شوند.
خ - در کلنیهای آلوده به عامل نوزما به دلیل این که ژل رویال ترشح شده توسط زنبورهای کارگر از نظر کیفی و کمی مناسب نیستند، ملکه در طول دوران دگردیسی به خوبی تغذیه نمیشود، بنابراین در طول دوران حیات خود نمیتواند به صورت مطلوب وظیفه تخمگذاری را انجام دهد که در بسیاری از موارد منجر به کاهش جمعیت کلنی یا جاگزینی متوالی ملکه میشود. در این صورت بهتر است ملکه ای از منبع مطمئن و عاری از بیماری تهیه و جایگزین شود.
د - داروی اختصاصی بیماری نوزما، فوماژیلین است ولی به دلیل ایجاد باقی مانده های دارویی، به شدت تأکید میشود استفاده از هر گونه داروی زنبور عسل باید سه هفته تا یک ماه قبل از شروع جریان شهد در منطقه قطع شود. برخی از اسیدی کنندههای طبیعی ) اسیدی فایرها( یا سنتتیک میتوانند به میزان قابل توجهی شدت بیماری نوزما را کاهش دهند؛ در همین راستا، سرکه ی سیب) به نسبت یک قسمت حجمی سرکه سیب و سه قسمت حجمی شربت یک به یک ( به صورت ریختن در میان سرقابها یا پاشیدن روی قابها، در کنترل بیماری مؤثر است. همچنین برای اسیدی کردن محیط دستگاه گوارش زنبور، میشود برخی از اسیدی فایرهای مورد استفاده در صنعت طیور را هم به کار برد.

2- با توجه به این که تکثیر و تولید مثل جرب واروا در داخل حجره های نوزادی صورت میگیرد و در صورت نبودن نوزاد، جمعیت جرب فقط روی بدن زنبورهای بالغ زندگی میکند، بهترین زمان برای درمان واروا وقتی است که کلنی فاقد نوزاد، و یا تخمگذاری در حداقل ممکن باشد. به منظور جلوگیری از بروز عوارض جانبی ناشی از به کارگیری مواد شیمیایی غیر مجاز در زنبور و پیشگیری از باقی ماندن این مواد در عسل، تأکید میشود که زنبورداران محترم فقط از داروهای ثبت شده در سازمان دامپزشکی که در زنجیرهی مجاز توزیع یعنی داروخانه های دامپزشکی عرضه میشوند استفاده کنند.
‐ 3در هر فصل حداقل یک بار باید زنبورستان از نظر بیماریهای نوزادان مورد بازدید قرار گیرد. نشانه های عمومی بیماریهای نوزادان عبارتند از پراکندگی حجره های نوزادی، فرورفتگی و سوراخ شدگی سرپوش حجره ها و تغییر رنگ و قوام نوزاد تلف شده در داخل حجره . برای تشخیص نوزادان سالم از بیمار، زنبوردار باید درباره ی وضعیت طبیعی و نیز نشانه های اختصاصی هر یک از بیماریهای نوزادان اطلاعات لازم را داشته باشد

موارد زیر در خصوص بیماریهای نوزادان دارای اهمیت است:
الف - هیچگونه درمان آنتی بیوتیکی برای بیماری لوک آمریکایی توصیه نمیشود چرا که استفاده از آنتی بیوتیک، تنها نشانه های بیماری را کاهش میدهد و عامل بیماری به صورت خزنده در زنبورستان منتشر میشود. تنها راه کنترل این بیماری معدوم سازی کلنی آلوده از طریق آتش زدن زنبورهای بالغ، قاب های نوزادی و عسل در گودالی است که خارج از زنبورستان ایجاد میشود.
ب - در مورد بیماری لوک اروپایی استفاده از اکسی تتراسایکلین و در مواردی همراه با تایلوزین میتواند مؤثر باشد
) سه هفته تا یک ماه قبل از جریان شهد باید مصرف دارو قطع شود(.

پ - در صورت تلف شدن هر کدام از کلنی ها، دریچه ی پرواز کندو بسته شود و پس از بازدید از کلنی در صورت عدم وجود نشانه هایی از بیماریهای نوزادان، میتوان قاب های عسل یا نوزادی آن را در کلنیهای دیگر مورد استفاده قرار داد.
ت – اگر از گرده و عسل کلنی های آلوده به عامل لوک آمریکایی برای تهیه ی خمیر شیرین یا کیک گرده استفاده شود، باعث انتقال بیماری به کلنیها یا زنبورستانهای دیگر خواهد شد. بنابراین زنبوردار باید حتماً از سلامت کلنی تأمین کننده ی این مواد اطمینان حاصل کند؛ همچنین مکملهای غذایی موجود در بازار( فضای مجازی یا فروشگاههای عرضه) میتوانند عامل انتشار بیماری باشند؛ بنابراین توصیه میشود در صورت امکان این مواد توسط خود زنبوردار از کلنیهای سالم تهیه و در غیر این صورت، از منابع معتبر خریداری شود

ث - در صورتی که کلنی مادر آلوده به بیماری لوک باشد، بچه کندوهای گرفته شده از آن توسط زنبوردار، میتواند منشاء انتقال بیماری به زنبورستان شود؛ بنابراین توصیه میشود این کندوها در خارج ازمحیط زنبورستان )با حداکثر فاصلهی ممکن ) نگهداری شوند تا پس از تخمگذاری، کلنی از نظر بیماریهای نوزادان بازدید و در صورت سلامت کندو در زنبورستان قرار داده شود.
ج– با وجود این که نشانه های بیماریهای نوزادان( بویژه لوک آمریکایی ) تنها در نوزادان زنبور عسل قابل مشاهده است، زنبورهای بالغ از طریق کیسه عسل عامل بیماری را منتقل میکنند؛ بنابراین به منظور جلوگیری از ورود اشتباه زنبورهای صحرارو به کندوها یا زنبورستانهای دیگر، توصیه میشود کندوها در چینش خطی در زنبورستان، حتماً به صورت منحنی ( Uشکل ) قرار گیرند و با رنگها و طرحهای متفاوت رنگآمیزی شوند.